IJstijd voorbij?

We kennen allemaal de beelden van sporters die een blessure oplopen, waarna hun verzorgers de blessure direct koelen met ijs. Maar ook de meeste onder ons hebben vast wel eens iets kouds tegen een pijnlijk lichaamsdeel gehouden. Eigenlijk is het in onze gedachtengang bijna de normaalste zaak van de wereld om een blessure te koelen met ijs. Echter, is dit wel zo goed voor ons lichaam en helpt het wel om een blessure zo snel mogelijk te genezen? In deze blog wil ik hier eens nader op in gaan.

Allereerst gaan we eens kijken naar de werking van het menselijk lichaam. Het lichaam is een prachtig werkend geheel dat er alles aan zal doen om gezond te blijven. En mocht iemand een blessure oplopen dan zal het lijf er alles aan doen om die blessure zo snel mogelijk te genezen. Maar hoe gaat dat in zijn werk?

Het is het makkelijkst om uit te leggen via een voorbeeld. We nemen iemand die in shock is. Als een mens (maar ook dier) in shock is, bv omdat die persoon ernstig gewond geraakt is en veel bloed verloren heeft, dan staat zijn/haar lichaam in hoogste staat van paraatheid. Om te overleven zullen minimaal de belangrijkste organen van bloed voorzien moeten worden. En dat doet het lichaam dus ook. Al het (nog) beschikbare bloed wordt naar de vitale organen geleid en de lichaamstemperatuur zal dalen. Dit gebeurt oa door veel zweten (parels zweet op het voorhoofd) en het wegtrekken van het bloed vanuit de rest van het lichaam (bleke huidskleur) in de richting van de vitale organen.

Een reactie die mensen, die in shock zijn, vaak geven is:"Ik heb het zo koud....". Dat klopt ook. Want zoals hierboven omschreven: Het bloed is vanuit het hele lichaam naar de vitale organen getrokken en de lichaamstemperatuur zal daardoor dalen. We zijn nu bijna op het punt alwaar we willen zijn. Wanneer we nu naar de persoon in shock luisteren en hem/haar horen zeggen dat ze het koud heeft zou je in de verleiding kunnen komen om die persoon op te gaan warmen. Dit zou dan kunnen door bv een deken om die persoon heen te slaan of warme drank te geven enz enz. Nooit doen!!! Als je bv een deken om de persoon heen slaat zal de lichaamstemperatuur weer gaan stijgen en wordt het bloed, dat naar de vitale organen gedirigeerd was om te overleven, weer in de richting van de rest van het lichaam getransporteerd. Dat kan levensbedreigend zijn. Immers de vitale organen krijgen nu minder bloed met alle gevolgen van dien. Moraal van het verhaal: Ons lichaam weet heel goed om te gaan met situaties waarin ons lichaam schade heeft opgelopen (van verzwikte enkel tot veel bloedverlies).

Nu terug naar het begin van deze blog. De ijstijd voorbij? In onze praktijk behandelen we elke week veel patiënten met oa Tennisarm of Hielspoor klachten. Het blijkt dat veel mensen met die klachten regelmatig met ijs koelen. Ik hoor dan vaak zeggen:"De pijnlijke plek voelt zo heet aan dat ik het meerdere keren per dag met ijs koel. Zo help ik het lichaam de blessure te genezen. Ik zorg er immers voor dat de ontstoken plek afkoelt". Is dit een juiste beredenering?

Deze vraag kan je in 2 delen splitsen. Helpt het de pijn verminderen en helpt het de blessure genezen? De pijn verminderen dmv koelen met ijs is puur persoonlijk. De ene persoon ervaart bij koelen inderdaad minder pijn, de andere niet. Het tweede punt is meer interessant. Helpt het de blessure te genezen? Zoals we daarnet hebben besproken bij de shock regelt het lichaam zelf wat het beste voor hem/haar is. Maw de pijnlijke plek voelt niet voor niets heet aan. Dat vraagt om nadere uitleg.

De rede dat bv de elleboog bij een Tennisarm heet aanvoelt is omdat de betrokken pees geirriteerd is (tendinose). Daardoor wordt er extra veel bloed naar de elleboog gepompt. Dat is te merken doordat de elleboog heet aanvoelt. Het bloed dat bij de elleboog aankomt neemt daar afvalstoffen tot zich en voert de afvalstoffen dan weer af. U zult begrijpen dat hoe meer bloed er door de elleboog heen stroomt, hoe sneller alle afvalstoffen afgevoerd zijn en des te sneller de blessure genezen is.

Maar nu gaan we meerdere keren per dag de elleboog koelen met ijs. U voelt hem al aankomen: dan verminderd de bloeddoorstroming gigantisch. En dat heeft dus weer gevolgen voor de genezing. Want zolang er geen bloed of minder bloed door de elleboog stroomt kunnen er geen of minder afvalstoffen worden afgevoerd en bouwstoffen voor het herstel worden aangevoerd. Wat dus simpelweg betekent dat de genezing langer zal duren. En ja, is dat dat we willen.....? Of willen we juist zsm van onze blesures af?

Dan nog even kort terugkomend op verzorgers van sporters die ijs gebruiken. We nemen nu even een bokser. Na elke ronde zie je de verzorgers het gezicht van de bokser met ijs behandelen. Nee dat doen ze niet om het, letterlijk aangeslagen, gezicht te genezen. Nee, ze willen voorkomen dat er zwellingen ontstaan omdat de bokser anders niet verder kan boksen. Dat het herstel, na de wedstrijd, langer zal duren maakt ze op dat moment niet uit. Ze willen doorvechten. Kosten wat kost. Al dan niet om financieële redenen.

Begrijpt u waar ik heen wil? Het ijsgebruik bij de bokser dient een heel ander doel dan uw doel. U wilt toch zsm van uw Hielspoor en Tennisarm af? Mijn advies is dan ook: Heb respect voor de natuurlijke lichamelijke (blessure)genezingsprocessen en probeer dat proces als mens, hoe goed ook bedoelt, niet te beinvloeden met ijs.